Productetiketten; wat staat er nu eigenlijk allemaal op

Een nieuw jaar, en misschien heb jij wel het voornemen om gezonder, of bewuster te gaan eten. Maar waar begin je nou? En hoe maak je nou een goede keuze uit al die producten die in het schap liggen? Dat begint met te begrijpen wat je in je winkelmandje stopt. En dat is informatie die je allemaal terug kunt vinden op de verpakking. Maar hoe kijk je nou kritisch naar een verpakking, dat zal ik je proberen uit te leggen.

Als eerste, laat je niet misleiden door de voorkant van de verpakking. Met de voorkant van de verpakking wil een fabrikant jouw aandacht trekken, en jou verleiden tot aankoop. Denk aan mooie plaatjes met veel fruit of kreten als ‘bron van vezels’.

Heeft het product dan toch jouw aandacht? Draai het product om, want daar staat de belangrijkste informatie!

Begin bij de ingrediëntendeclaratie.
Hierin vind je terug wat er allemaal in het product zit. Deze lijst bestaat uit de opsomming van alle ingrediënten van het levensmiddel in dalende volgorde van gewicht. Met andere woorden, het eerste ingrediënt is dus het meest aanwezig in het product, en het laatste ingrediënt is het minst aanwezig. Kijk ook naar de lengte van de ingrediënten, hoe korter de lijst, hoe minder bewerkt het product is.

Let op de suikers in een product. Je hoeft suikers echt niet te bannen, maar wees je er bewust van dat er zo’n 50 verschillende benamingen van suiker zijn die op etiketten worden gebruikt. Denk je misschien goed bezig te zijn, zit je ‘verborgen suikers’ naar binnen te werken. Alles dat op – stroop, –siroop of –ose eindigt is bijvoorbeeld zo’n verborgen suiker: glucose-fructosestroop, lactose, dextrose, ahornsiroop. Maar ook appelsap, honing of vruchtenconcentraat wordt gebruikt als suikerbron.

Ook vind je in de ingrediëntenlijst de allergenen (stoffen die een allergische reacties kunnen veroorzaken) terug. Fabrikanten zijn verplicht om de veertien meest voorkomende allergenen te vermelden op de verpakking. Een allergeen moet in een andere typografie worden weergegeven, zodat dit voor de consument gemakkelijk te herkennen is.

Daarnaast vind je ook de additieven zoals kleurstoffen, conserveermiddelen, voedingszuren, zoetstoffen, zuurteregelaars enz. in de ingrediëntenlijst terug, ook wel bekend als E-nummers. Het is een veilige, goedgekeurde stof die o.a. bijdraagt aan de houdbaarheid, kleur of smaak van het product. E-nummers zijn één van de best onderzochte stoffen in onze voeding en worden onderworpen aan zeer strenge eisen. Daarnaast is er ook controle op de hoeveelheid E-nummers die de fabrikant mag gebruiken in een product. Maar aangezien E-nummers niet altijd in een positief daglicht staan, kiezen fabrikanten er steeds vaker voor om E-nummers uit te schrijven. Er staat dan bijvoorbeeld ‘citroenzuur’ in plaats van E330. Laat je hierdoor dus niet misleiden. Een E-nummer gaat daarentegen altijd vooraf aan een categorienaam zoals „emulgatoren”; „antioxidanten” of geleermiddelen”, zo kun je ‘m herkennen. Wil je bijvoorbeeld het liefst zoveel mogelijk onbewerkt voedsel eten, let dan ook op de (uitgeschreven) E-nummers.

Check daarnaast de voedingswaardetabel.
Deze laat zien hoeveel kilocalorieën, eiwitten, vetten, verzadigd vet, koolhydraten, suikers en zout een product bevat per 100 gram of 100 ml.

Terugkomend op suiker. De hoeveelheid suikers, staat altijd apart vermeld in de voedingswaardetabel. Dit is het totaal aantal suikers wat een product bevat, dus de ‘toegevoegde suikers’ maar ook de suikers die van nature voorkomen in het product, zoals de suikers in fruit of melk.
Is de hoeveelheid suiker 4 gram of meer? Dan zit er minstens 1 suikerklontje in het product, want 1 suikerklontje is ongeveer 4 gram.

Wil je voor de gezondere optie kiezen, pak dan twee soortgelijke producten en vergelijk deze per 100 gram of ml. Soms zie je ook de voedingswaarde per portie op het etiket staan, echter bepalen fabrikanten zelf de grootte van de portie en daarnaast is de portiegrootte ook niet helemaal overeenkomend met wat de meeste mensen als een portie eten.

Misleiding of marketing?
Fabrikanten zoeken graag het randje op en helaas is de Europese Commissie voorlopig niet van plan om met nieuwe wetgeving te komen om misleidende etiketten aan te pakken, gebruik dus vooral je eigen verstand!

Let op termen als “traditioneel” of “ambachtelijk”, en stel jezelf de vraag hoe “ambachtelijk” is een koek die je in de supermarkt koopt? Waarschijnlijk geen bakker die bij de productieproces eraan te pas is gekomen. Een ‘aardbeienyoghurt’ met tientallen aardbeien op de voorkant afgebeeld? Check ook hier de ingrediëntendeclaratie en zie hoeveel aardbei er daadwerkelijk in het product zit? Waarschijnlijk 1% aardbeiensap, met wat aroma’s voor de smaak en rodebietensap voor de kleur? Dat heeft weinig met aardbeien te maken. En mooie termen als “volkoren”, waar we zo’n beetje mee dood gegooid worden. Koekjes, crackers, beschuit, knäckebröd, tegenwoordig hebben ze allemaal wel een volkoren variant. Ook hierbij kan de ingrediëntendeclaratie en voedingswaardetabel je veel leren: bij de meeste producten bestaat nog niet eens de helft uit volkorenmeel. Volkorenbrood is hier een uitzondering op, deze term is wettelijk vastgelegd en is enkel gemaakt van volkorenmeel. Voor overige producten bestaat deze wetgeving dus niet.

Je kunt dus heel veel informatie vanaf de verpakking halen, maar je moet het wel op de juiste manier kunnen interpreteren. Etiketten lezen vergt dus wat oefening. Allereerst moet je voor jezelf bepalen wat voor jou relevant of belangrijk is. Calorie-inname, suikerinname, duurzaamheid etc. Wees daarnaast niet bang dat je supermarktbezoek nu uren moet gaan duren omdat je alle etiketten moet gaan zitten uitpluizen. Kies voor zo natuurlijk mogelijk: dan zullen de etiketten ook niet zo lang zijn. Succes!